Eco Design คืออะไร

Eco Design หรือชื่อเต็ม ๆ ว่า Ecological Design คือการออกแบบที่นำทรัพยากรธรรมชาติมาใช้ โดยที่การใช้นั้น ทำให้เกิดมลภาวะกลับเข้าสู่ระบบนิเวศน์น้อยที่สุด ในอุดมคติแล้วหากทรัพยากรที่ถูกใช้แล้วนั้น สามารถย่อยสลายโดยธรรมชาติเช่นเดียวกับวงจรชีวิตของสิ่งมีชีวิตทั้งหลายได้ เป็นสิ่งที่ดีที่สุด แต่ในความเป็นจริง หากทรัพยากรเหล่านั้นสามารถนำกลับมาใช้ซ้ำใหม่ได้บ้าง ย่อยสลายตามธรรมชาติได้บ้าง ก็ถือว่าได้บรรลุวัตถุประสงค์ ของ Eco Design แล้ว ส่วนจะได้มากหรือน้อยขึ้นอยู่กับเงื่อนไขหลากหลายประการ
Sustainability หรือการออกแบบอย่าง “พอเพียง” ซึ่งคำนึงถึงการใช้ประโยชน์ทรัพยากรธรรมชาติให้ได้ประสิทธิภาพสูงสุด หรืออีกนัยหนึ่งคือใช้ทรัพยากรธรรมชาติให้น้อยที่สุดโดยให้ได้ประโยชน์เท่า เทียมกับที่เคยใช้ ซึ่งเป็นปรัชญาที่เน้นให้มีการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่าง “พอเพียง” เพื่อให้ทรัพยากรธรรมชาตินั้นมีอยู่ต่อเนื่องยั่งยืนชั่วลูกชั่วหลาน ปรัชญา Sustainability นั้น ใช้อธิบาย Eco Design ได้เช่นเดียวกันแม้ว่าจะมีรายละเอียดที่คลาดเคลื่อนจากกันบ้างก็ตาม
  
ท่ามกลางภัยพิบัติหลากหลายที่คุกคามความปรกติสุขของโลกใบนี้ ภัยจากความเสื่อมโทรมทางสภาพแวดล้อมเป็นภัยหนึ่งที่เราสามารถแก้ไขได้ เราทุกคนในสังคมมักจะรู้สึกสิ้นหวังจนปัญญากับข่าวร้าย เรื่องขนาดรูรั่ว ของชั้นบรรยากาศที่ขยายใหญ่ขึ้น กับข่าวอุณหภูมิที่ร้อนเพิ่มขึ้นทุกปี หรือแม้แต่กับข่าวที่สิ่งมีชีวิตพันธุ์ใด พันธุ์หนึ่งกำลังจะสูญพันธุ์ไปเพราะการตัดไม้ทำลายป่า ทั้งนี้เพราะเราคิดว่ามันเป็นสิ่งยุ่งยากซับซ้อนที่โลกทั้งโลกต้องช่วยกัน แก้ หารู้ไม่ว่าการที่โลกทั้งโลกจะช่วยกันแก้ได้ หน่วยย่อย ๆ ของโลกซึ่งคือแต่ละปัจเจกหรือครัวเรือน คือองค์ประกอบพื้นฐานที่สำคัญที่สุดต่อความสำเร็จ ทุกคนคงปฏิเสธไม่ได้ว่า โลกทัศน์หรือไลฟ์สไตล์ ที่แต่ละปัจเจกหรือครัวเรือนเลือกในฐานะผู้บริโภคจะ ส่งผลโดยตรงต่อสภาพแวดล้อม หากโลกทัศน์หรือไลฟ์สไตล์นั้น ตั้งอยู่บนสำนึกที่ห่วงใยสิ่งแวดล้อม ครัวเรือนนั้นก็ย่อมที่จะบริโภคผลิตภัณฑ์ ซึ่งเป็นทางเลือกที่ดีกว่าสำหรับสิ่งแวดล้อม เมื่อโลกทัศน์นั้นเป็นที่ยอมรับของชุมชน จากหนึ่งครัวเรือนก็จะขยายเป็นพัน เป็นหมื่น เมื่อนั้นผลของการบริโภคดังกล่าวย่อมลด ป้องกัน และแม้แต่ฟื้นฟูสภาพแวดล้อมที่เสื่อมโทรมให้กลับดีขึ้นมาได้
 
เมื่อพูดถึงภัยที่เกิดขึ้นต่อสิ่งแวดล้อม ผู้คนโดยส่วนใหญ่มักจะคิดถึงควันพิษที่พวยพุ่งจากปล่องควันโรงงาน น้ำมันดิบที่ทะลักจากเรือบรรทุกน้ำมัน ป่าที่ถูกตัดโค่นจนเหลือแต่ตอ แต่ในความเป็นจริงสาเหตุของมลภาวะที่ส่งผลต่อสิ่งแวดล้อมมากที่สุดคือ มลภาวะจากอาคารบ้านเรือน ด้วยปริมาณที่มากมาย อาคารบ้านเรือนใช้พลังงานครึ่งหนึ่งของพลังงานที่เราใช้ทั้งหมดในแต่ละวัน นอกจากนี้ยังปล่อยสารที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงภาวะอากาศของโลกครึ่งหนึ่ง ของปริมาณที่ทำร้ายชั้นบรรยากาศในแต่ละวัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งระบบปรับอากาศ ที่ใช้ในอาคารบ้านเรือน เป็นจักรกลที่เราปลดปล่อยสารดังกล่าวสู่สิ่งแวดล้อม มากกว่าเทคโนโลยีชนิดอื่นใด
ในอดีตเมื่อใดที่เราพูดถึงอาคารบ้านเรือนที่มี คุณลักษณะอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม เราก็มักจะนึกถึงอาคารเชย ๆ ปฏิเสธโลก หรือไม่ก็ไฮเทคหลุดโลกไปเลย แต่ทุกวันนี้อาคารที่มีคุณลักษณะดังกล่าวได้ค่อย ๆ เปลี่ยนไปในทางที่ดีขึ้น เป็นมิตรต่อผู้ใช้อาคารมากขึ้น งดงาม และเป็นไปได้ในชีวิตจริง ปรากฏการณ์ดังกล่าวก็เหมือนกับที่ผู้คนเลือก ที่จะทานอาหารในแนวทางชีวจิตมากขึ้น แรก ๆ ก็รู้สึกว่าไม่อร่อยอย่างอาหารที่คุ้นเคย นานเข้าก็รู้สึกว่ามันก็อร่อยเช่นเดียวกัน เพราะผู้บริโภคได้ปรับตัวไปพร้อม ๆ กับโลกทัศน์หรือไลฟ์สไตล์ที่เปลี่ยนแปลง นับวัน Eco Design ได้กลายเป็นแนวคิดที่สถาปนิกและนักออกแบบให้ความสำคัญมากขึ้นทุกที ๆ การออกแบบให้ได้คุณลักษณะที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมก็มิได้ยึดโยงอยู่กับ เทคโนโลยีที่สุดโต่ง แต่กลับสัมฤทธิ์ผลได้ด้วยความคิดที่แยบยลบนเทคนิคที่ติดดิน ราคาสมเหตุสมผล นอกจากนี้วัสดุและเทคโนโลยีที่แพงแสนแพงในอดีต ก็มี แนวโน้มว่าพอจะซื้อหาได้มากขึ้น ๆ
  
สำหรับนักรณรงค์ เรื่องสิ่งแวดล้อม ที่เคร่งครัดแล้ว การทำให้เกิดมลภาวะแม้แต่น้อยเป็นสิ่งต้องห้าม แต่สำหรับสถาปนิก และนักออกแบบที่ยึด   แนวทาง Eco Design แล้ว การลดมลภาวะที่เกิดจากการก่อสร้างหรือการใช้สอยอาคารบ้านเรือนลงทีละเล็กละน้อย ก็ถือว่าได้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบต่อสิ่งแวดล้อมแล้ว และหากอาคารบ้านเรือนนั้น ๆ เอื้ออำนวยให้ผู้ใช้สอยอาคารปรับลดไลฟ์สไตล์ที่สร้างมลภาวะลงได้ ผลงานออกแบบนั้นนับได้ว่าบรรลุวัตถุประสงค์ที่สำคัญที่สุดของ Eco Design แล้วเช่นกัน
 
โดยสรุปแล้ว Eco Design คือการออกแบบบนปรัชญา ดังต่อไปนี้ :-
1. ใช้ทรัพยากรอย่างพอเพียง
2. ลดการใช้พลังงานที่ก่อให้เกิดมลภาวะ
3. เหมาะสมกับภูมิอากาศ
4. ใช้วัสดุที่เป็นพิษต่อสิ่งแวดล้อมแต่น้อย
5. ยังประโยชน์แต่ประหยัด
6. ส่งเสริมไลฟ์สไตล์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
 
ที่มา www.ecohouse.co.th